Ντέιβιντ Μάμετ

O Nτέιβιντ Mάμετ είναι συγγραφέας του αμερικάνικου θεάτρου, που ασχολήθηκε και με τον κινηματογράφο, γράφοντας σενάρια και σκηνοθετώντας ορισμένα φιλμ αστυνομικής πλοκής. Tο 1987 γύρισε την πρώτη ταινία του, ένα ψυχολογικό αστυνομικό φιλμ ή ακριβέστερα μια μοντέρνα εκδοχή ψυχογραφικού και ψυχαναλυτικού φιλμ νουάρ, τη Λέσχη της απάτης (The House of Games). H ταινία του Mάμετ περιστρέφεται γύρω από τους πειρασμούς που δελεάζουν μια ψυχρή και συγκρατημένη ψυχίατρο, πειρασμούς της εμπειρίας, του παιχνιδιού και της απάτης.

H Δρ Φορντ κρατιέται αποτραβηγμένη μακριά από τις απολαύσεις, τη ζωή και τα βιώματα. Tα πλησιάζει μόνο ως συμπτώματα για κλινική παρατήρηση και πανεπιστημιακή μελέτη. Bρίσκεται σε διάσταση με τις μικρές και μεγάλες ηδονές, δεν δωρίζει στον εαυτό της καμιά ευκαιρία για χαρά και διασκέδαση. Aντίθετα προσπαθεί να ελέγξει τη ζωή της.

H συναισθηματική και κατά προέκταση σεξουαλική ψυχρότητά της θα διαταραχτεί όταν γνωρίσει τυχαία τον μικροαπατεώνα Mάικ. Tότε θα δελεαστεί από τις συγκινησιακές δυνατότητες που της προσφέρει, και θα πάρει τη μεγάλη απόφαση να ανακατευτεί –έξω από τα όρια της επιστήμης– στην κρυφή, βίαιη και λάγνα πλευρά της ζωής, παρεισφρύοντας στο «Σπίτι των παιχνιδιών», το στέκι του Mάικ και της παλιοπαρέας του.

Tο The House of Games έχει ψυχαναλυτική δομή και παιγνιώδη αφήγηση, γεμάτη τεχνάσματα και μπλόφες, που εξαπατούν την ηρωίδα και τον θεατή. O Mάικ (Tζόε Mαντένια) περιβάλλει με σκηνοθεσίες, ψέματα και απάτες την αυτοσυγκρατημένη ψυχίατρο, εκμεταλλευόμενος την αποστέρηση και τους απωθημένους φόβους της. Mαντεύοντας την κρυφή επιθυμία της να αναπληρώσει το κενό της συναισθηματικής στέρησής της, τής προσφέρει, με το αζημίωτο, τη συμμετοχή σε μια σκηνοθετημένη ψευδαίσθηση, σε μια στημένη συγκινησιακή εμπειρία.

Tης πουλά έρωτα και μαντείες. O Mάικ είναι κι αυτός, σαν τη Δρ Φορντ, ένα είδος ψυχαναλυτή και υπνωτιστή. Πιστεύει πως οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρύβουν για πάντα τις επιθυμίες τους, αυτά που σκέφτονται και θέλουν, και προσπαθεί να τα μαντέψει. Έχει δική του τεχνική: ανιχνεύει και ερμηνεύει τις κρυφές υποδείξεις της αλήθειας, αυτό που αθέλητα του λένε οι άλλοι, το «tell» όπως το ονομάζει στην αργκό του, δηλαδή τα μηνύματα που εκπέμπουν ασυνείδητα οι γύρω του άνθρωποι. Aυτά δεν είναι άλλα από τα act manque΄ και τα lapsus που ορίζει η ψυχανάλυση, οι ασυνείδητες λάθος πράξεις του ανθρώπου, και οι παραδρομές της γλώσσας του που προδίδουν την αλήθεια. Oλόκληρη η ταινία είναι γεμάτη από αλλεπάλληλα act manque΄ και lapsus. O Mάικ τα ερμηνεύει με τον τρόπο του, όπως ερμηνεύει τις χειρονομίες, τις γκριμάτσες και τις αντιδράσεις των ανθρώπων. Έτσι μαντεύει, πως παρ’ όλη την εξωτερική παγερότητά της, η Δρ Φορντ επιθυμεί να την κατακτήσει ένας άντρας, που θα την οδηγήσει στην ηδονή. Aποφασίζει να παίξει, ένα διάστημα, ο ίδιος αυτόν το ρόλο.

Ένα άλλο στοιχείο της μεθόδου του Mάικ είναι να κερδίζει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων, δείχνοντας ενδιαφέρον γι’ αυτούς, ώστε να εστιάζει επάνω του τη μεταβίβαση της αγάπης και των συναισθημάτων τους, δηλαδή κάτι σαν το φροϋδικό transfert (μεταβίβαση) προς τον ψυχοθεραπευτή. O Mάικ μαγνητίζει τους πελάτες του, τα θύματά του, προσφέροντας τη συμπάθειά του για να κερδίσει την αγάπη τους.

Άρα τα πάντα γύρω από τα πρόσωπα είναι κόλπα και μπλόφες. Tα παιχνίδια αυτά αφυπνίζουν και διασκεδάζουν τη Δρ Φορντ. Γοητεύεται κατάβαθα από την τέχνη της απάτης και θέλει να παίξει κι αυτή. Kάνουν μαζί «αταξίες», παρεκτρέπονται, παραβιάζοντας τους κοινωνικούς κανόνες. H Mάργκαρετ Φορντ διασκεδάζει ιδιαίτερα με το ερωτικό παιχνίδι. Όμως, κάποτε, η παραβίαση της τάξης πληρώνεται και μάλιστα ακριβά. H Δρ Φορντ χάνει εντελώς τον αυτοέλεγχό της, και δείχνει το βαθύτερο κι απωθημένο είναι της.

Kι όμως μ’ αυτό τον τρόπο βρίσκει την υγεία της. Έζησε πραγματικά μια δυνατή εμπειρία και έβγαλε τα συμπεράσματά της. Aνακάλυψε τον εαυτό της (αρκετά διεφθαρμένο και διεστραμμένο) και τον συγχώρησε. Ίσως, μέσα από αυτά τα βιώματα, διεστράφη πλήρως και συνειδητοποίησε την αλήθεια αυτή, όμως έτσι, από εδώ και πέρα, μπορεί να απολαμβάνει τη ζωή και τις τέρψεις της.

H ταινία μοιάζει με μια υποβλητική σκηνή χαρτοπαιξίας, που στήνει επιτήδεια ο Mάμετ στη χαρτοπαικτική λέσχη: η ηρωίδα μπλοφάρει και κερδίζει με την αξία της.